ZONGULDAK’IN TRAFİK SORUNUNUN TEMEL KÖKLERİ DAR CADDELER VE YETERSİZ FİZİKSEL ORTAM
Zonguldak kent merkezindeki cadde ve sokaklar, artan araç sayısının yükünü taşıyamıyor. Özellikle eskinin şehir dokusunun korunduğu alanlarda yollar dar, kaldırım alanları kısıtlı, park alanları neredeyse yok denecek kadar az. Park yasağı tabelaları bulunmasına rağmen bazı rampalardaki sokaklarda araçların illegal park edilmesi cadde genişliğini tek şeride düşürüyor; bu da sık sık trafiğin tıkanmasına yol açıyor.
ALTYAPININ YETERSİZLİĞİ VE PLANLAMA EKSİKLİKLERİ
Çarpık kentleşme, altyapı eksiklikleri ve plansız imar çalışmaları yıllardır trafik sorununu derinleştiriyor. Toplu taşıma seçeneklerinin sınırlılığı, otopark alanlarının olmaması, kamu kurumlarının merkezi noktalarda olması, liman ve otogar gibi yoğun kullanım alanlarının şehir merkezinde yer alması, ulaşım akışını olumsuz etkiliyor.
ARTAN ARAÇ SAYISI VE YERALTI / YÜZEYSEL ALTERNATİFLERİN AZLIĞI
Nüfus artışı ve ekonomik imkanların genişlemesiyle özel araç kullanımı da akıl almaz boyutlara ulaştı. Ancak, trafik alternatif yollar, tüneller, çevre yolları gibi çözümlerle desteklenmediği için şehir merkezine giren araç yükü gün geçtikçe ağırlaşıyor. Fevkâni Köprüsü’nün kaldırılması gibi birçok düzenleme yapılırken, trafik rahatlatacak altyapı planlarının tamamlanmaması büyük bir eksiklik olarak göze çarpıyor.
TEK-ÇİFT PLAKA UYGULAMASI SART
Tek-çift plaka uygulaması, araç tescil plakalarının son rakamına göre belli günlerde trafiğe çıkma izni verilen özel araçların kontrol altına alınmasını amaçlayan bir düzenleme. Uygulamada özel araçlar (ambulans, taksi, dolmuş vb. hariç) belirlenen günlerde kullanılabilir veya kullanılamaz hale getiriliyor.
Örneğin: plaka son rakamı çift olan araçlar pazartesi, çarşamba ve cuma; tek olanlar ise salı, perşembe ve cumartesi gibi günlerde şehir merkezine girebilir gibi
BU UYGULAMANIN AVANTAJLARI
-ARAÇ TRAFİĞİNDE GÖRÜNÜR BİR DÜŞÜŞ: Özel araç sayısı yarı yarıya azaltılırsa kent merkezindeki yoğunluk hafifler. Park yeri bulmak daha kolay hale gelir.
-HAVANIN VE GÜRÜLTÜNÜN AZALMASI: Daha az araç, daha az egzoz gazı ve daha az ses kirliliği anlamına gelir.
-TÜKETİLEN ZAMANIN AZALMASI, SÜRÜCÜLERİN STRESİNİN BİTMESİ: Trafikte bekleme süreleri düşer, insanların özel araç kullanımı yerine alternatif seçeneklere yönelmesi teşvik edilir.
-TOPLU TAŞIMA VE PAYLAŞIMLI ULAŞIM ARAYIŞLARININ ÖNE ÇIKMASI: Özel araç kullanımının sınırlandırılması, toplu taşıma ve servis sistemlerinin güçlendirilmesine yol açabilir.
BU UYGULAMANIN SINIRLARI VE RİSKLERİ
ULAŞIM ZORUNLULUKLARI OLANLARA ZORLUK: Herkes her gün evinden işe ya da önemli işlerine bu kuralla uyum sağlayamayabilir; özel durumlar için istisnalar hazırlamak gerekir.
DENETİM VE UYGULAMA SORUNLARI: Kuralı ihlal eden araçlar, denetim eksikliği ve ceza uygulamalarıyla sorun yaratabilir.
KÜÇÜK CADDELERDE KALAN ESNEKLİK AZLIĞI: Örneğin ambulans, acil servis, ticari taşıma araçlarının geçişi için özel düzenlemeler şart.
HALKIN KABUL ETMESİ VE ALIŞMASI ZAMAN GEREKTİRİR: İnsanların alışkanlıklarını değiştirmek kolay değildir; toplumsal dayanışma ve farkındalık(programları) gerekir.
ALTERNATİF VE DESTEKLEYİCİ ÇÖZÜMLER
Tek-çift plaka uygulaması tek başına mucize yaratmaz; aşağıdaki destekleyici önlemlerle birlikte hayata geçirilirse etkisi katlanır:
ÇEVRE YOLU VE TÜNEL PROJELERİ: Karadeniz Sahil Otoyolu bağlantılı çevre yolları ile tünel projeleri (örneğin Kozlu-İhsaniye veya Kozlu-Ilıksu güzergâhlarında) hem şehir merkezine girişi azaltır hem de alternatif trafik akışları sağlar.
OTOPARK ALANI ARTIŞI VE MEVCUT KAMU BİNALARININ TAŞINMASI: Otogar, belediye, valilik gibi merkezi kurumların şehir dışına alınması; mevcut otoparkların genişletilmesi ya da yeni otopark alanlarının planlanması.
TOPLU TAŞIMA VE ALTERNATİF ULAŞIM MODLARININ GÜÇLENDİRİLMESİ: Konforlu, yaygın ve erişilebilir toplu taşıma seçeneklerinin sunulması; özel araç kullanımının maliyetinin görece artırılması.
YOL GENİŞLETME VE TEK YÖN DÜZENLEMELERİ: Özellikle dar cadde ve sokaklarda tek yön uygulamaları yapmak veya cadde genişletmeleri için imar düzenlemelerine gitmek.
TEK‐ÇİFT PLAKA TEK ÇARE
Tek-çift plaka uygulaması, Zonguldak’ın trafik kaosunu hafifletecek güçlü bir önlem olarak görünüyor. Kalıcı çözüm olmasa bile “ara çözüm” olabilir. Çünkü asıl sorunlar caddelerin dar olması, kentleşmenin plansızlığı, altyapı eksikliği ve şehir planlamasındaki vizyon eksikliği.
Ancak bu öneri, yukarıdaki alternatiflerle eş zamanlı hayata geçirildiğinde kent içi trafik yükünü rahatlatabilir, insanların çektiği çileyi azaltabilir. Uygulama planlanırken tüm paydaşların (valilik, belediye, emniyet, jandarma, halk) ortak karar alması; uygulamanın istisnaları, denetimi, halkın bilgilendirilmesi, ceza sisteminin net olması ve geçici pilot bölgelerle başlaması önemli.
Unutmadan:: Sadece Zonguldak merkez değil Kilimi ve Kozlu ilçeleri için de tek- çift plaka uygulaması yapılması şart.