Türkiye genelinde tüketim harcamalarının en büyük kısmı İstanbul’da gerçekleşti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ülke genelindeki hanehalkı tüketim harcamalarının yüzde 24,9’u TR1 (İstanbul) bölgesinde yapıldı.
Batı Karadeniz’in Harcama Payı Yüzde 4,5
Araştırma sonuçlarına göre, Batı Karadeniz Bölgesi (TR8), Türkiye’deki toplam tüketim harcamalarından yüzde 4,5 pay aldı. Bölgenin ekonomik büyüklüğünün, sanayi ve tarım faaliyetlerine rağmen harcama oranında düşük kaldığı dikkat çekti.
Zonguldak, Karabük ve Bartın’ın Payı Yüzde 1,1
TÜİK verilerinde yer alan TR81 (Zonguldak–Karabük–Bartın) alt bölgesi ise, Batı Karadeniz’in yüzde 1,1’lik harcama payını oluşturdu. Böylece üç il, ülke genelindeki toplam tüketim harcamalarından sınırlı bir pay aldı.
Hanehalkı tüketim harcamalarında bölgesel düzeyde tahminler elde edebilmek amacıyla, referans yılla birlikte önceki iki yılın verileri bir araya getirilmektedir. Bu kapsamda, 2024 yılına ait Hanehalkı Tüketim Harcaması (Bölgesel) sonuçları, 2022, 2023 ve 2024 yıllarına ait Hanehalkı Bütçe Araştırması verilerinin birleştirilmesiyle oluşturulan bütünleşik veri seti üzerinden hesaplanarak yayımlanmaktadır.
Tüketim harcamalarının dörtte biri TR1 (İstanbul) İBBS 1. Düzey bölgesinde gerçekleşti
Araştırma sonuçlarına göre İBBS 1. Düzey bölgeleri itibarıyla, Türkiye'deki hanehalkı tüketim harcamalarının %24,9'u TR1 (İstanbul) bölgesinde gerçekleşti. İkinci sırada %15,0 ile TR3 (Ege) bölgesi yer alırken, bu bölgeyi izleyen TR6 (Akdeniz) bölgesinin payı %12,1 oldu. Hanehalkı tüketim harcamalarından en düşük payı ise %1,5 ile TRA (Kuzeydoğu Anadolu) bölgesi aldı. Bu bölgeyi %2,3 ile TRB (Ortadoğu Anadolu) ve %3,1 ile TR9 (Doğu Karadeniz) izledi.
Hanehalkı tüketim harcamalarının Türkiye genelindeki dağılımı (%), İBBS 1. Düzey, 2024
Harcama türleri bazında bölgesel farklılıklar dikkat çekti
TR1 (İstanbul) bölgesi tüm harcama türlerinde en yüksek paya sahip olurken eğitim hizmetleri harcamalarının %37,8'i, lokantalar ve konaklama hizmetleri harcamalarının %31,5'i, konut ve kira harcamalarının %27,8'i ve kişisel bakım ve çeşitli mal ve hizmetler harcamalarının %27,1'i TR1 (İstanbul) bölgesinde gerçekleşti.
Hanehalkı tüketim harcamalarından aldığı pay ile ikinci sırada yer alan TR3 (Ege) bölgesinde ise alkollü içecekler, tütün ve tütün ürünleri harcamalarının %18,2'si, mobilya ve ev eşyaları harcamalarının %16,1'i, sağlık harcamalarının %15,9'u ve lokantalar ve konaklama hizmetleri harcamalarının %15,6'sı gerçekleşti.
TRA (Kuzeydoğu Anadolu) bölgesinin gıda ve alkolsüz içecekler harcamalarından aldığı pay %2,1 olurken alkollü içecekler, tütün ve tütün ürünleri harcamalarından %1,9, giyim ve ayakkabı harcamalarından ise %1,8 pay aldı.
TRB (Ortadoğu Anadolu) bölgesinin gıda ve alkolsüz içecekler harcamalarından aldığı pay %3,4 iken giyim ve ayakkabı harcamalarından %3,3, bilgi ve iletişim harcamalarından ise %2,6 pay aldı.
Hanehalkı tüketim harcama türlerinin bölgelere göre dağılımı (%), İBBS 1. Düzey, 2024
Konut ve kira harcamalarına en yüksek payı TR1 (İstanbul) bölgesi ayırdı
Bölgelerin kendi tüketim harcamaları içerisindeki dağılımlara bakıldığında ise tüm İBBS 1.Düzey bölgelerinde hanehalkı tüketim harcamalarının büyük bölümünü konut ve kira, ulaştırma ve gıda ve alkolsüz içecekler harcamaları oluşturdu. Konut ve kira harcamalarına en yüksek payı ayıran bölge %27,3 ile TR1 (İstanbul) iken en düşük payı ayıran bölge %20,1 ile TRA (Kuzeydoğu Anadolu) oldu.
Ulaştırma harcamalarına ayrılan pay TR2 (Batı Marmara) bölgesinde en yüksek oldu
Ulaştırma harcamalarına (motorlu taşıt alımları, akaryakıt, yolcu taşımacılığı, araç bakım ve onarımı vb.) en yüksek payı %24,3 ile TR2 (Batı Marmara) bölgesi ayırırken, en düşük payı ayıran bölge %14,6 ile TRC (Güneydoğu Anadolu) oldu.
Gıdaya en yüksek payı TRB (Ortadoğu Anadolu) bölgesi ayırdı
Hanehalkı tüketim harcamaları içinde gıda ve alkolsüz içecekler harcamaları payının en yüksek olduğu bölge %30,2 ile TRB (Ortadoğu Anadolu) iken en düşük olduğu bölge %15,9 ile TR1 (İstanbul) oldu.
Hanehalkı tüketim harcamalarının türlerine göre dağılımı (%), İBBS 1. Düzey, 2024
Tüketim harcamalarından en fazla payı TR10 (İstanbul) İBBS 2. Düzey bölgesi aldı
Araştırma sonuçlarına göre İBBS 2. Düzey bölgeleri itibarıyla, Türkiye'deki hanehalkı tüketim harcamalarının %24,9'u TR10 (İstanbul) bölgesinde gerçekleşti. İkinci sırada %8,3 ile TR51 (Ankara) bölgesi yer alırken; bunu %6,4 ile TR31 (İzmir), %5,9 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgeleri izledi.
Hanehalkı tüketim harcamalarından en düşük payı %0,6 ile TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) ve %0,7 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) bölgeleri aldı. Bu bölgeleri %0,8 ile TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt), %1,1 ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) ve TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) izledi.
Hanehalkı tüketim harcamalarının Türkiye genelindeki dağılımı (%), İBBS 2. Düzey, 2024
Konut ve kira harcamalarına en yüksek payı TR31 (İzmir) bölgesi ayırdı
Bölgelerin kendi tüketim harcamaları içerisindeki dağılımlara bakıldığında ise tüm İBBS 2.Düzey bölgeleri arasında konut ve kira harcamalarına en yüksek payı ayıran bölge %27,8 ile TR31 (İzmir) iken en düşük payı ayıran bölge %16,8 ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) oldu.
Konut ve kira harcamalarının en yüksek ve en düşük olduğu ilk 5 bölge (%), İBBS 2. Düzey, 2024
Ulaştırma harcamalarına TR22 (Balıkesir, Çanakkale) bölgesi en yüksek payı ayırdı
Ulaştırma harcamalarına (motorlu taşıt alımları, akaryakıt, yolcu taşımacılığı, araç bakım ve onarımı vb.) en yüksek payı %25,7 ile TR22 (Balıkesir, Çanakkale) bölgesi ayırırken, en düşük payı ayıran bölge %10,4 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) oldu.
Ulaştırma harcamalarının en yüksek ve en düşük olduğu ilk 5 bölge (%), İBBS 2. Düzey, 2024
Gıdaya en fazla payı TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) bölgesi ayırdı
Hanehalkı tüketim harcamaları içinde gıda ve alkolsüz içecekler harcamaları payının en yüksek olduğu bölge %33,3 ile TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) iken en düşük olduğu bölge %15,9 ile TR10 (İstanbul) oldu.
Gıda ve alkolsüz içecekler harcamalarının en düşük ve en yüksek olduğu ilk 5 bölge (%), İBBS 2. Düzey, 2024