Son zamanlarda Zonguldak'ta da oldukça sık görülen uyuz salgını hızla yayılmaya devam ediyor. Kaşıntı ve ciltte oluşan kızarıklarla başlayan bu virüsten halk şikayetçi.
Uyuz Nedir?
Uyuz, geceleri artan yoğun kaşıntıyla kendini gösteren, bulaşıcı ve paraziter bir cilt hastalığıdır. Sarcoptes scabiei adlı akar (mite) türü bu hastalığa neden olur. Gözle görülemeyecek kadar küçük olan bu parazit, genellikle kaşıntı ve ciltte oluşturduğu belirtilerle tanınır.
Tanı koymak için, ciltteki lezyonlardan kazıntı alınarak mikroskop altında değerlendirme yapılabilir.
Tanı Neden Zordur?
Parazit cilt altında tüneller kazar ve buralara yumurtalarını bırakır. Yumurtalardan çıkan yeni parazitler cilt yüzeyine çıkarak belirtilere neden olur. İlk enfeksiyon sonrası belirtiler genellikle 2–6 hafta içinde görülür. Ancak daha önce uyuz geçiren kişilerde bu süre çok daha kısa olabilir.
Parazit gözle görülmediğinden tanı koymak çoğu zaman zordur.
Uyuz Hayvanlardan Bulaşır mı?
Evcil hayvanlar insanlara uyuz bulaştırmaz. Hayvanlardaki uyuz akarları insanda yaşayamaz ve çoğalamaz. Bu nedenle hayvanlardan bulaşan uyuzlar kısa süreli kaşıntılara neden olur ve belirtiler kendiliğinden kaybolur.
Uyuzun Belirtileri Nelerdir?
En belirgin belirti şiddetli kaşıntıdır. Kaşıntı özellikle gece saatlerinde artar. Vücutta sık görüldüğü bölgeler şunlardır:
-
Parmak araları
-
Bilekler
-
Koltuk altı
-
Karın çevresi
-
Kadınlarda göğüs bölgesi
-
Erkeklerde genital bölge
-
Bebeklerde ayak tabanları
Yaşlı ve bağışıklığı düşük kişilerde ise döküntüler tüm vücuda yayılabilir.
Uyuz Nasıl Bulaşır?
Uyuz paraziti, insan derisi dışında da kısa süre canlı kalabilir. Bu nedenle bulaş için doğrudan ya da dolaylı temas yeterlidir. En yaygın bulaş yolları şunlardır:
-
Uzun süreli deri teması
-
Ortak kullanılan havlu, çarşaf, kıyafet gibi eşyalar
-
Ortak yaşam alanları (okul, hastane, yatakhane)
-
Denenmiş kıyafetler (alışverişte)
Uyuz Kendiliğinden Geçer mi?
Hayır, uyuz kendiliğinden iyileşmez. Mutlaka tedavi edilmelidir. Tedavi sadece paraziti yok etmekle kalmaz, aynı zamanda bulaşın önlenmesini de amaçlar.
Bazı bitkisel ürünler (çay ağacı yağı, biberiye yağı, aloe vera, karanfil yağı) kaşıntıyı azaltmada yardımcı olabilir, ancak bunlar tek başına yeterli değildir.
Uyuz Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tedavide en sık kullanılan ilaçlar:
-
Permetrin krem veya losyon: Duş sonrası tüm vücuda uygulanır, 12–24 saat bekletilir. Gerekirse tekrar uygulanır.
-
Sülfürlü kremler: Alternatif tedavi seçeneğidir.
-
İvermektin tablet: Ağızdan alınan bu ilaç, genellikle 7–10 gün arayla uygulanır. Ancak karaciğer ve böbrek rahatsızlığı olanlarda dikkatli olunmalıdır. Doktor önerisi olmadan kullanılmamalıdır.
Bulaş Nasıl Önlenir?
Tedavi sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan biri bulaşın engellenmesidir:
-
Kıyafet, çarşaf ve havlular 60°C’nin üzerinde yıkanmalıdır.
-
Temas etmiş eşyalar, plastik torbalara konularak ağzı sıkıca kapatılmalı ve 3 gün bekletilmelidir.
-
Yastık, yorgan gibi yıkanamayan eşyalar bu şekilde havasız bırakılabilir.
Ailede Biri Uyuz Olduğunda Ne Yapmalı?
Bir kişide uyuz tanısı konduğunda, ailedeki tüm bireylerin belirti göstermeseler bile tedavi olması gerekir. Aksi takdirde hastalık tekrar bulaşabilir ve tedavi yetersiz kalabilir.