Zonguldak'ın Kilimli ilçesi Çatalağzı Beldesi Belediye Başkanı Yavuz Palabaş, belgeleriyle birlikte yaptığı açıklamada, beldede bor madeni bulunduğunu duyurdu. Türkiye’de yalnızca: Eskişehir-Kırka, Kütahya-Emet, Balıkesir-Bigadiç, Bursa-Kestelek ve Balıkesir: Susurluk'ta olduğu bilinen Bor rezervinin Zonguldak-Catalağzı'nda bulunduğu iddiası büyük yankı uyandırdı.
-Belgelerle konuştu
Çatalağzı Belediye Başkanı Yavuz Palabaş, yaptığı açıklamada Zonguldak’ta bor madeni olduğuna dair ellerinde somut bulgular bulunduğunu söyledi. Palabaş, “Türkiye’de sadece Balıkesir ve Eskişehir’de olduğu bilinen borun, Zonguldak’ta da bulunduğunu gösteren verilere ulaştık. Bu durum bizim için hem büyük bir gurur hem de umut kaynağı” dedi.
-Dere suyunda bor tespit edildi
Palabaş, bölgedeki dere sularından alınan örneklerin analiz sonuçlarını paylaşarak şu bilgileri verdi:
“Dere suyumuzu analiz ettirdik ve sonuçlarda bol miktarda bor elementi tespit edildi. Bu da suyun geldiği kaynağın bor içerdiğini gösteriyor. Gençken girdiğimiz mağaralarda beyaz traverten olarak gördüğümüz yapıların aslında bor minerali olduğu ortaya çıktı. Elimizdeki verilere göre bölgemizde ciddi bir bor rezervi bulunuyor. Devletimizin de bu durumdan haberdar olduğunu düşünüyoruz. Umuyorum ki ilerleyen günlerde bu kaynaklar değerlendirilecek ve Zonguldak ekonomisine büyük katkı sağlayacak.”
“BOR, ülkemiz için stratejik bir değer”
Zonguldak’ta bor madeni bulunmasının ülke ekonomisi için önemli bir fırsat olabileceğini belirten Palabaş, “Bor, dünyanın en değerli madenlerinden biridir. Zonguldak’ta bu madenin bulunması, hem bölge hem de ülkemiz için büyük bir kazançtır. Bu zenginliğin ekonomiye kazandırılması için çalışmaların hızla başlatılmasını istiyoruz” diye konuştu.
-Lityum piller için analiz gönderildi
Belediye olarak konuyu bilimsel temele oturtmak için farklı kurumlara örnekler gönderdiklerini belirten Palabaş, “Analiz sonuçlarını birkaç yere gönderdik. Hatta bu bor elementinin lityum pillerde veya elektrikli araç bataryalarında kullanılıp kullanılamayacağını araştırmak için İstanbul’a numune yolladık. Bizden derenin akış hızı gibi teknik bilgiler istediler. İnşallah bu proje de ilerleyen dönemde hayata geçer” ifadelerini kullandı.
“Devletin bu zenginlikten haberdar olmaması mümkün değil”
Bor madeninin devlet tarafından bilindiğini düşündüğünü de vurgulayan Palabaş, sözlerini şöyle tamamladı:
“Köklü bir geçmişe sahip olan devletimizin böyle bir zenginlikten habersiz olması mümkün değil. Muhtemelen uygun zamanı bekliyordur. Biz Zonguldaklılar olarak bu değerin ortaya çıkarılmasını ve ülkemize kazandırılmasını sabırsızlıkla bekliyoruz.”
Bor Nedir? Kullanım Alanları Nelerdir?
Bor madeni kısaca, element olarak borun çeşitli bileşiklerini içeren bir mineraldir. Bor, periyodik tablonun 5. grubunda bulunan bir elementtir. Bu maden; genellikle boraks, kernit, kolemanit, üleksit gibi borlu mineral ve cevherlerden elde edilir. Türkiye, ABD, Çin, Arjantin ve Rusya gibi ülkelerde ise önemli bor rezervleri bulunur. Peki detaylarıyla bor nedir, nerelerde ve nasıl çıkarılır, değerli bir maden midir? Tüm bu soruların cevabını EIF olarak verdik!
Bor Madeni Nedir?
Doğada saf element halinde bulunmayan bor, borat mineralleriyle birleştirilmiş biçimde bulunur. Diğer elementlerle kolayca bileşik oluşturan bor, endüstride ise “B₂O₃ eşdeğeri” üzerinden fiyatlandırılan bir madendir.
Bor Madeninin Özellikleri Nelerdir?
Bor madeninin başlıca özelliği, ekonomik ve stratejik bir kaynak olmasıdır. Bu maden çeşidi, birbirinden farklı endüstriyel alanlarda kullanılan değerli bir kaynak olarak bilinir. Örneğin; savunma-sanayisinin zırh üretiminde hafifliği ve dayanıklılığı kullanılan kaynaklardan biri bordur. Yine cam, seramik ve gübre üretiminde de bor madeni kullanılır. Bor madeninin diğer özellikleri de şöyledir:
Bor, 300’den fazla endüstriyel alanda kullanıldığı için “stratejik maden” olarak kabul edilir,
Saf bor, laboratuvar koşullarında elde edilir,
Bor, hem asitlerle hem de bazlarla reaksiyona girebilir. Bu özelliğiyle farklı bileşikler oluşturur,
Bor bileşikleri, bazı uygulamalarda yangın geciktirici ve antibakteriyel özellik gösterir. Bundan dolayı inşaat ve temizlik sektörlerinde tercih edilir,
Bor oksit (B₂O₃), silisyum dioksitle birleştiğinde camın yapısını güçlendirir; bundan dolayı borosilikat camlar yüksek ısıya dayanıklıdır,
Bitkilerin gelişimi için gerekli bir mikro besindir. Topraktaki eksikliği ürün verimliliğini düşürür, bundan dolayı borlu gübreler tarımda kullanılır,
Enerji dönüşümü ve yeni nesil teknolojiler (ör. elektrikli araç bataryaları, yarı iletkenler) nedeniyle stratejik öneme sahiptir.
Bor madeni özellikleri kadar bu madenin nerelerde, nasıl kullanıldığı da merak edilir. Bu sorunun yanıtını da aşağıdaki kısımda bulabilirsiniz.
Bor Madeni Nerelerde Kullanılır?
Bor madeniyle neler yapılır sorusunun cevapları da şu şekildedir:
Cam Endüstrisi: Bor oksit, camın dayanıklılığını artırmak ve termal şok direncini iyileştirmek için cam üretiminde kullanılır. Borosilikat camı, bor oksitin eklenmesiyle üretilir ve laboratuvar malzemeleri, cama dayanıklılık kazandıran pencereler, fırın kapıları ve güneş enerjisi panelleri gibi birçok uygulamada kullanılır.
Tarım: Bor, bitkilerin büyümesi ve gelişmesi için esansiyel bir mikro besindir. Topraklarda bor eksikliği, bitki verimliliğini düşürebilir. Bu nedenle, borlu gübreler tarım alanında yaygın bir şekilde uygulanan besinler arasındadır.
Seramik ve Emaye Endüstrisi: Bor oksit, seramik ve emaye üretiminde renk stabilitesi ve dayanıklılığı sağlamak amacıyla kullanılır.
Borhidrit (Bor Karbür) Üretimi: Borhidrit, aşınmaya dayanıklı malzemelerin üretiminde kullanılır. Kesici uçlar, matkaplar ve endüstriyel aşınma direnci gerektiren diğer uygulamalarda bu malzemeler kullanılabilir.
Manyetik Malzemeler: Bor, bazı manyetik malzemelerin üretiminde de kullanılır.
Yangın Önleme: Bor bileşikleri, ahşap ve diğer malzemelerde yangın direncini artırmak amacıyla kullanılır.
Kozmetik ve Hijyenik Ürünler: Son yıllarda kozmetik ve hijyen ürünlerinde de bor minerali kullanılır oldu. Antimikrobiyal özellikleriyle; cilt bakım ürünlerinde, kremlerde, sabunlarda ve şampuanlarda mikropların çoğalmasını engeller. Ayrıca diş macunu ve ağız gargaralarında da formülasyona eklenerek ağız hijyenini destekler.
Nükleer Enerji: Bor, nükleer enerji uygulamalarında nötron absorbe edici özellikleri nedeniyle kullanılabilir özelliktedir.
Bor madeni, geniş bir endüstri çeşitliliğinde kullanılan çok yönlü bir kaynaktır. Bu kullanım alanları, borun özelliklerinin çeşitli endüstrilerdeki ihtiyaçları karşılamak için nasıl kullanılabileceğini de gösterir. Peki bu kadar geniş bir kullanım alanına sahip bir maden nereden, nasıl çıkarılır?
Bor Madeninin Çıkarıldığı Yerler
Türkiye’de bor madeninin çıkarıldığı yerler; sadece Türkiye’nin değil, dünyanın da önemli bor rezervlerini barındırır. USGS ( United States Geological Survey) verilerine göre Türkiye’nin elinde yaklaşık 950 milyon ton B₂O₃ eşdeğeri rezerv mevcuttur. Ayrıca 2024 yılında Türkiye, 3 milyon ton civarında rafine bor ürünü üreterek dünyada lider konumdadır. Türkiye’de bor yataklarının olduğu yerler de ise şu şekildedir:
Eskişehir: Kırka (tinkal)
Kütahya: Emet (kolemanit)
Balıkesir: Bigadiç (kolemanit)
Bursa: Kestelek (kolemanit)
Balıkesir: Susurluk (kolemanit)