Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi (BEUN) Tarih Bölümü’nde Türk-Macar ilişkileri çalışmaları yapan ve parkın kente kazandırılmasında önemli katkıları bulunan Prof. Dr. Yücel Namal, yatırım sürecini anlattı.
Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi (BEUN) Tarih Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Yücel Namal, 18 yılı aşkın süredir üzerinde çalıştığı Türk-Macar ilişkileri araştırmalarını bir parka dönüştürdü. Çatalağzı’nda açılan Türk-Macar Dostluk Parkı, iki ülkenin tarihsel kardeşliğini sembolleştiren bir kültür alanı haline geldi.
Zonguldak’ta Macaristan'ın Ankara Büyükelçisi Viktor Matis’in katılımıyla Türk-Macar Dostluk Parkı açıldı.
Türkiye’nin ilk termik santralinin kurulu olduğu Kilimli ilçesi Çatalağzı beldesinde Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi (BEUN), İlçe Kaymakamlığı, belde belediyesi ve Macaristan Büyükelçiliği’nin destekleriyle ‘Türk- Macar Dostluk Parkı’ ve ‘Dostluk Kafe’ adıyla bir sosyal tesis hazırlandı. Tesisin açılış törenine Büyükelçi Viktor Matis, BEUN Rektörü İsmail Hakkı Özölçer, Kaymakam Kübra Demirer, Çatalağzı Belediye Başkanı Yavuz Palabaş ile protokol üyeleri ve çok sayıda davetli katıldı. Öte yandan Prof. Dr. Namal, parkın açılış sürecini ve projenin hem Zonguldak hem de iki ülke arasındaki önemini anlattı.
Prof. Dr. Yücel Namal, röportajda yalnızca bir parkın açılışını değil, uzun yıllara dayanan akademik emeğinin somut bir simgesini anlattı. Namal, Türk-Macar dostluğunu tarihsel belgelerle araştırdığı yıllar boyunca, bu kardeşliği yaşatacak kalıcı bir iz bırakmayı hayal ettiğini belirterek, parkın bu hayalin gerçeğe dönüşmüş hali olduğunu ifade etti.
Parkın kuruluş hikayesi hakkında bilgi verir misiniz?
Akademisyen olarak 18 yılı aşkın bir süredir Türk Macar ilişkileri üzerine binlerce belge inceleme fırsatı buldum ve yüzlercesinde geçmişten günümüze Türk –Macar dostluğunu ve kardeşliğini ifade eden belgeye rastladım.
Bugün Türk Macar ilişkileri üzerine yıllarını veren bir akademisyenin hayalinin tecelli bulduğu önemli bir andır.
Bu vesileyle bu hayalin gerçekleşmesine vesile olan dost ve kardeş ülke Macaristan’ın kıymetli büyükelçisi Sayın Viktor Matis beyefendiye ve bu hayalin vücut bulmasını sağlayan Çatalağzı Belediye Başkanı kıymetli dostum Yavuz Palabaş’a şükranlarımı sunarım.
Öncelikle bu parkı Çatalağzında yapmamızın en önemli nedeni Çatalağzı Termik Santralinin kuruluşunda ve daha sonraki yıllarda yapılan eklentiler ve kapasite arttırımımları sırasında birçok Macar uzmanın burada çalışmasından kaynaklanmaktadır. Hatta bazılarının çocukları ilkokul eğitimlerini de burada tamamlamıştır. (ÇATES 1946 yılında inşaatına başlanmış 1948'de devreye alınmış)
Buradan şu müjdeyi de vermek isterim şuan üzerinde çalıştığım bir kitap çalışmasında da ÇATES’te çalışan bir Macar uzman ve onun ilkokulu burada bitiren kızı üzerine olduğunu belirtmek isterim. Bu kitap çalışması tamamlandığında Çatalağzı’ndaki Türk Macar dostluk parkı daha da anlam kazanacak ve bu uzmanlar anısına da parkımıza bir eklenti yapmayı planlıyoruz.
Kıymetli misafirler…
Günümüzde Türk Macar ilişkileriyle ilgili ne söyleyebilirsiniz?
Türkler ve Macarlar Tarihteki rekabet ve ihtilafları kalıcı dostluklara çeviren nadir milletlerdendir.
Türk ve Macar milletleri arasındaki ilişkiler tarihin en eski dönemlerine dayanmaktadır. Macarların, tarih sahnesine bir millet olarak çıkmalarında Türk kavimlerinin büyük etkisi bulunmaktadır. Türklerin Balkanları fethi ile devam eden bu ilişkiler, Osmanlılar döneminde başka bir boyut kazanmıştır. Gerek 150 yıldan fazla süren Osmanlı hâkimiyeti döneminde, gerekse Osmanlı hâkimiyetinin sona ermesinden sonra da kesintisiz kültürel, ekonomik ve siyasi ilişkiler devam etmiştir.
Günümüzde de Türk-Macar ilişkileri geçmişinden aldığı güçle artarak devam etmektedir. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın 18 Aralık 2023 tarihinde Budapeşte’ye yaptığı ziyaretinde Macaristan Başbakanı Sayın Viktor ORBAN’la birlikte ilişkilerin “stratejik ortaklıktan geliştirilmiş stratejik ortaklık” düzeyine yükseltilmesini öngören siyasi bildiriye imza atmıştı. Ardından “2024 Türkiye-Macaristan Kültür Yılı’nın açılışını yapmıştır. Ardından “Yüzyıllık Dostluk ve İşbirliği” temasıyla her iki ülkede birçok kültürel diplomasi faaliyeti yapmıştır.
Bu faaliyetlerin Türkiye ayağında Macaristan Büyükelçisi Sayın Viktor Mátis beyin önemli katkıları olduğunu belirtmek isterim.
2025 yılı ise Türkiye Macaristan Bilim ve İnovasyon yılı kabul edildi ve her iki tarafta birçok etkinlik düzenlenmektedir.
Denilebilir ki tarih boyunca Türklerin bu kadar yoğun ve aralıksız ilişkide bulunduğu başka bir millet yoktur. Bu ilişkiler ve ortak köken meselesi, Macar kültüründe dilden, geleneklere, mimariye, yemek kültürüne, giyim-kuşama, el sanatlarına varıncaya kadar sayısız hatıra bıraktığı gibi, aynı zamanda Türk milletinin hafızasında “Macar” denildiği zaman “kardeş” kelimesiyle tanımlanan bir iz bırakmıştır. Macarların ve Türklerin akraba oldukları inancı bugün dahi her iki kamuoyunda yaşamaktadır.
Böyle bir geleneğin sonucu olarak Macarlar ve Macaristan, Orta Avrupa’da Türklere, diğer Avrupa ülkelerinin önyargısı ile bakmayan ve sempati ile yaklaşan nadir dost kardeş ülkelerden biridir.
Bugün açılışını gerçekleştirdiğimiz Türk Macar Dostluk Parkı 2025 Türkiye ve Macaristan Bilim ve İnovasyon yılının önemli etkinlikleri arasında yerini almıştır.
- Sayın hocam parkı oluşturan ögeler hakkında veya park hakkında bilgi verebilir misiniz ?
Kıymetli misafirler konuşmamın bu kısmında Türk-Macar Dostluk Parkından bahsetmek isterim.
Türk Macar Dostluk Parkımız ve Dostluk Kafe olmak üzere iki ayrı parçadan oluşmaktadır.
Parkımızda Avusturya'ya karşı amansız savaşlar yapan ve 1701 yılında Osmanlı Devleti'ne sığınarak geldiği İzmit'te 1705 yılında ölen Macar Kralı Tökeli İmre ile ilgili bir pano bulunmaktadır.
Hayatı boyunca Türklere dost kalan, bağlılığını ve memnuniyetini her fırsatta gösteren Tökeli İmre, kendisini şöyle ifade eder,
"Kral-ı Orta Macar'ım ki namım Tökeli İmre,
Mûin-i Âli Osman'ım daim hâzırım emre"
Bir diğer panomuzda Macar kahramanı II. Frenc Rakoczi ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Tekirdağ’da 1720-1735 yılları arasında 15 yıl ayrıcalıklı bir konuk olarak yaşar.
Bir diğer panoda 1849 yılında Osmanlı Devleti’ne sığınan son Macar istiklal lideri Lajos Kossuth ile ilgili bilgiler yer alır. Osmanlı Padişahı Abdülmecid, Rusya ve Avusturyaʹnın Lajos Kossuth’unda aralarında bulunduğu mültecilerin iade edilmeleri için Babıâli üzerinde yoğun baskı kurdukları bir dönemde” tacımı veririm, tahtımı veririm fakat devletime sığınanları asla vermemʺ
Bir diğer panoda Budapeşte’de bulunan Gül Baba ve türbesiyle ilgili bilgi bulunmaktadır. Gül Baba, 1526 yılında Kanuninin yanında Budin seferine müritleriyle birlikte tahta kılıçlarla katılmıştır. Amacı kan dökmek değil gönülleri feth etmekti.
Bir diğer bilgilendirme panosunda ise Osmanlı’dan Cumhuriyet dönemine kadar Zonguldak’ta çalışan Macar uzmanlar hakkında geniş bir bilgi bulacaksınız.
Ayrıca Macaristan Büyükelçiliği tarafından hediye edilen Teqball ayak tenisi masasından oluşmaktadır.
Saygıdeğer konuklar şuanda Türk-Macar Dostluk Parkının birinci etap açılışını yapıyoruz önümüzdeki yıl sayın belediye başkanımızın ve Macaristan büyükelçiliğimizin desteğiyle bazı eklentilerle parkımızı biraz daha genişletmeyi ve bazı ögeler daha eklemeyi planlıyoruz.
Çatalağzında Türk-Macar Dostluk Parkı'nın açılışını gerçekleştirmekten ve bir paydaşı olmaktan büyük bir mutluluk ve gurur duyduğumu belirtmek isterim. Bu park Türkiye’nin enerji üssü olan Çatalağzı’ndan Macaristan’a açılan bir kapı olacaktır. Bu parkın, iki ülke arasında var olan dostluk ve iş birliğini daha da güçlendireceğine inanıyorum.
