Jeoloji Mühendisleri Odası Zonguldak İli Temsilcisi Jeoloji Yüksek Mühendisi Ali Baltaş, asbestin ciddi sağlık tehlikesi oluşturduğuna dikkati çekti.
GEMİ VE BİNA YAPIMINDA KULLANILAN ASBEST NEDEN TEHLİKELİDİR?
Gazeteci Orhan Akyüz’ün haberine göre, Baltaş, sosyal medya hesabından şu ifadeleri kullandı:
“Geçtiğimiz günlerde kültürel miras kapsamında olduğu değerlendirilerek yıkımına karşı çıkılan Ateş Tuğla Fabrikası ile gündeme gelen ve Zonguldak’ın turizm potansiyeli en yüksek beldesi olan Filyos
(Zonguldak’ın Çaycuma ilçesine bağlı Filyos beldesinde), önceki hafta da asbestli binaların yıkılmasıyla gündeme gelmişti. Yerel basınında çıkan haberlere Asbest Söküm Uzmanları Derneği (ASUD), Filyos’ta bulunan ve asbest kullanılarak yapılan 41 binanın gerekli önlemler alınmadan yıkıldığını açıklamış. Bu haberden hareketle gemi ve bina yapımında kullanılan asbestli malzemelerin tehlikelerini bu yazıda açıklamaya çalıştım.
‘ÜLKEMİZDE ASBEST VE ASBESTLİ ÜRÜNLERİN ÜRETİMİ, HER TÜRLÜ TİCARETİ YASAKLANMIŞTIR’
Yüksek ısıya dayanıklılığı, yalıtım özellikleri ve yangın geciktirici etkisi nedeniyle önceki yıllarda gemilerde kazanlarda, borularda ve yalıtım malzemelerinde binalarda ise çatı, duvar, zemin kaplamaları ve izolasyon malzemelerinde asbest yaygın olarak kullanılmıştır. Buna karşın; 28539 sayılı ve 25.01.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan ‘Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik’ gereği ülkemizde de asbest ve asbestli ürünlerin üretimi ve bunların her türlü ticareti yasaklanmıştır.
‘TETİKLEYİCİ ROL OYNARLAR’
Asbest, uzun ve ince lifli kristaller şeklinde doğal olarak oluşan bir silikat mineralidir. Genellikle metamorfik (başkalaşım) kayalarda bulunan asbest, özellikle ultramafik (magnezyum ve demir açısından zengin) kayaların serpantinleşmesi (su, ısı ve basınç altında değişime uğraması) sırasında oluşmaktadır. Bu süreçte, kayaçlardaki magnezyum, silisyum ve demir gibi bileşenler, metasomatik (yer değiştirme) reaksiyonlarla lifli yapılara dönüşürler. Faylar, kırık ve çatlaklar, yüksek sıcaklık, basınç, su içeriğinin artması vb. faktörler de asbest oluşumunu tetikleyici bir rol oynarlar.
‘ÖLÜMCÜL HASTALIKLARA NEDEN OLUR’
Asbestin zararlı olmasının temel nedeni, liflerinin havaya karışması ve solunması durumunda ciddi sağlık sorunlarına yol açmasıdır. Asbest tozları, havaya karıştığında solunan havayla birlikte akciğerlere yerleşerek iltihaplanma ve yara oluşumuna yol açar. Bu durum, uzun vadede asbestoz (akciğer dokusunda sertleşme), akciğer kanseri ve mezotelyoma gibi ölümcül hastalıklara neden olur.
‘KANSER OLMA ÖZELLİĞİ TAŞIRLAR’
Özellikle gemi inşaatı ve onarımında, dar ve havalandırması yetersiz alanlarda çalışanlar asbest tozlarına maruz kaldıklarında kanser olma riskleri artar. Yanı sıra asbest kullanılarak yapılan eski yapıların yıkımı veya tadilatı sırasında asbest içeren malzemelerin parçalanması ve liflerinin havada yayılması durumunda bu tozları uzun süre soluyanlar da kanser olma potansiyeli taşırlar.
‘ASBEST TEMİZLİĞİ, KORUYUCU EKİPMANLAR GİYEN YETKİLİ KİŞİLER TARAFINDAN YAPILMALIDIR’
Bu nedenle yasa ve yönetmelikler gereğince, asbest içeren malzemelerle yapılan yapılarda, tadilat veya yıkım yapılmadan önce mutlaka asbest raporu alınmalıdır. Ayrıca, asbest bulunması olası alanlarda çalışmaya başlanmadan önce mutlaka uzman kişiler tarafından inceleme yapılmalı ve asbest temizliği de yalnızca koruyucu ekipmanlar giyen yetkili kişiler tarafından gerçekleştirilmelidir.
‘CİDDİ SAĞLIK TEHLİKESİ OLUŞTURUR’
Kısaca, asbest doğada zararsız gibi dursa da, işlenip kırıldığında ve lifleri havaya karıştığında ciddi sağlık tehlikesi oluşturur. Bu yüzden ülkemizde olduğu gibi birçok ülkede kullanımı yasaklanmıştır.”
