Zonguldak’ta İl Özel İdaresi son yıllarda önemli bir sınavdan geçiyor.
384 köy ve yaklaşık 700 mahalleden sorumlu olan kurum, bu geniş coğrafyaya hizmet götürmek için büyük bir çaba harcasa da özellikle doğalgaz, altyapı ve imar planlaması gibi kritik başlıklardaki eksiklikler, köylerde memnuniyetsizlik yaratmaya başladı. Bu tablo, köylerin belediye sınırlarına geçme isteğini son yıllarda gözle görülür şekilde artırdı.
DOĞALGAZIN BELİRLEYİCİ GÜCÜ..
Günümüzde artık “köy yaşamı” kavramı değişti. Halk; internet, asfalt yol, güvenlik, çöp toplama ve içme suyu gibi temel ihtiyaçların yanı sıra doğalgaz talebini de en önemli yaşam standardı olarak görüyor.
Ancak Zonguldak İl Özel İdaresi’nin doğalgaz altyapısı konusunda yaşadığı yetersizlikler, köylerin belediyeye bağlanma isteğini hızlandırıyor. Köy halkı, “hem doğalgazı almak, hem de daha kurumsal bir belediye hizmeti görmek” istiyor. Birçok referandumda sandıktan çıkan “Evet” oylarının arkasında bu motivasyon açıkça görülüyor.
2021–2025 ARASINDA BELEDİYEYE BAĞLANAN KÖYLERİN LİSTESİ: ZONGULDAK’TA DENGELER DEĞİŞİYOR
Aşağıda yer alan tablo, son beş yıl içinde İl Özel İdaresi’ne bağlı iken referandum kararıyla belediyelere bağlanan köy ve mahalleleri özetliyor. Liste, Zonguldak’ta yaşanan dönüşümün boyutunu net bir şekilde gösteriyor:
• KARAMUSA (Çaycuma) — 21 Mart 2021
Aydınlar ve Dedeler mahallelerinin referandumdan çıkan “Evet” oylarıyla Çaycuma Belediyesi’ne katılması, sürecin başlangıcı sayılıyor.
• KAYIKÇILAR (Çaycuma) — 28 Ağustos 2022
Referandum ve belediye meclis onayı sonrası Kayıkçılar resmen mahalle statüsüne geçti.
• GERİŞ (Çaycuma) — 25 Kasım 2024
Beş mahallenin tamamı “Evet” dedi ve Çaycuma Belediyesi’ne dâhil oldu.
• BILIK & OSMANBEYLER MAHALLELERİ (Devrek → Çaydeğirmeni) — 1 Aralık 2024
Referandum, belediye meclis kararı ve bakanlık onayıyla süreç tamamlandı.
• GÖKÇELER (Çaycuma → Filyos) — 13 Ocak 2025
Referandumdan çıkan “Evet” sonucu Filyos Belediyesi’nin alanını genişletti.
• KÖPRÜBAŞI (Burhanoğlu → Çaydeğirmeni) — 29 Haziran 2025
Köprübaşı, halkoylaması ile belediye sınırlarına katılım kararı aldı.
• MUSAUSTA / SANDALLAR / MADENLER (Nebioğlu çevresi) — 2025
2025 yılı Ekim–Kasım döneminde peş peşe referandumlar yapıldı.
Musausta: “Evet” sonucu meclisçe de onaylandı.
Sandallar: Halk “Evet” dese de meclis “ret” kararı verebildi.
Madenler: Referandumdan çıkan “Evet” oylarıyla belediyeye geçiş talebi resmileşti.
Bu tablo yalnızca son beş yıldaki değişimi yansıtıyor; ancak eğilim çok net: Köyler, belediyelere doğru akıyor.
REFERANDUM HER ŞEY DEMEK DEĞİL: SÜREÇ ÇOK AŞAMALI
Türkiye’de bir köyün belediye sınırlarına katılmasında referandum yalnızca bir aşama. Sonrasındaki süreç şu şekilde ilerliyor:
Köy halkının talebi
Kaymakamlık değerlendirmesi
Halkoylaması (referandum)
Belediye meclisi kararı
Bakanlık onayı
Yani referandumda çıkan “Evet” kararı bile belediye meclisi veya bakanlık tarafından reddedilebiliyor. Sandallar örneği bunun en güncel ve çarpıcı göstergesi.
İL ÖZEL İDARESİ NEDEN KAN KAYBEDİYOR?
Bu gelişmelerin en temel nedeni, özel idarenin kapasite darboğazı:
Doğalgaz altyapısı sağlayamamak
Kırsal imar planı eksiklikleri
Köylerde ısınma, çevre düzeni, yol ve kanalizasyon gibi sorunların zamanında çözülememesi
Belediyelerin bütçe ve hizmet imkanlarının daha geniş olması
Halk hizmetin hızlı gelmesini, eksiklerin kısa sürede kapanmasını istiyor. Bu nedenle belediyelere yönelim giderek artıyor.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: ÖZEL İDARE NASIL GÜÇLENEBİLİR?
Makalenizin içine entegre ettiğiniz önerileri daha analitik bir yapıyla şu şekilde geliştirdim:
1. Güneş Enerjisi Destekli Isınma Modelleri
Doğalgazın ulaşamadığı köylerde İl Özel İdaresi güneş enerjisi panelleri, ısı pompaları ve merkezi ısınma sistemleri gibi alternatifleri devreye sokabilir.
2. Kırsal İmar Yetkisinin Özel İdareye Geçmesi
İçişleri Bakanlığı’nın köylerde imar plan süreçlerini hızlandıracak bir düzenlemeyi İl Özel İdaresi’ne vermesi, köylerin belediyeye gitme motivasyonunu azaltabilir.
3. Doğalgaz İçin Bölgesel İşbirliği Modeli
Özel idare–belediye–dağıtım şirketi üçlü yapısıyla kırsal hatların birlikte finanse edilmesi yeni bir model olabilir.
4. Kasım Bütçe Görüşmelerinde Köylere Özel Kaynak
İl Genel Meclisi’nin köyler için özel yatırım kalemi açması, kaybı durduracak önemli bir adım olacaktır.
“BELEDİYELER DOĞALGAZI SİLAH GİBİ KULLANIYOR” ELEŞTİRİMDE HAKLIYDIM
Bu ifade her ne kadar sert görünse de, sahadaki tabloyu yansıttığı yönünde eleştiriler var. Köyler belediyeye bağlanmak istediğinde en büyük motivasyonun “doğalgaz” olduğu açık. Bu yüzden bazı belediye başkanlarının size kızmasının nedeni, konunun doğruluğuna işaret ediyor.
Belediyeler, doğalgazı bir hizmet değil adeta bir cazibe merkezi olarak sunuyor ve bu durum İl Özel İdaresi’nin elini zayıflatıyor.
MECLİS BAŞKANI NECDET KARAVELİ’NİN DİK DURUŞU
İl Genel Meclisi Başkanı Necdet Karaveli, hiçbir köyün veya mahallenin belediyeye bağlanmasını istemediğini açıkça ifade etmiş durumda. Karavelî’nin bu tavrı, İl Özel İdaresi’nin kurumsal pozisyonunu güçlendirme arzusunun bir yansıması.
Haklı olduğu noktalar var:
Her köy belediyeye geçerse İl Özel İdaresi’nin varlık nedeni ortadan kalkar.
Kırsalda hizmet bütçesi küçülür.
İl sınırları içinde hizmet dengesi bozulur.
ÖZEL İDARE ACİLEN ADIM ATMALI, YOKSA ZAMAN DARALIYOR
Son beş yılda yapılan referandumlar gösteriyor ki İl Özel İdaresi ciddi bir kan kaybı içinde.
Eğer stratejik bir dönüşüm yapılmazsa, önümüzdeki yıllarda daha birçok köy belediye sınırlarına geçmek için referandum talep edebilir.
Çözüm mümkün:
Güneş enerjisi temelli ısınma projeleri
Kırsal imar yetkisinin yeniden tanımlanması
Köylere özel bütçe
Hizmet hızının artırılması
Aksi halde Zonguldak İl Özel İdaresi’nin köyleri elde tutması her geçen yıl daha da zorlaşacaktır.
